Το Μάθημα από την Ελλάδα

Η οικονομία της Ελλάδας βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Οι προοπτικές διάσωσης της χώρας υπονομεύονται κυρίως λόγω της γερμανικής ξεροκεφαλιάς και τα απαγορευτικά επιτόκια των ελληνικών ομολόγων έχουν εκτινάξει το κόστος δανεισμού. Το γεγονός έχει συνέπεια να αυξάνεται συνεχώς το χρέος, επιτείνοντας έτσι την ανησυχία των επενδυτών. Αυτήν τη στιγμή, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο που την οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη χρεοκοπία.

Πρόκειται βέβαια για μία θλιβερή εξέλιξη. Το μεγάλο ερώτημα για εμάς τους υπόλοιπους, όμως, είναι αν μπορούμε να πάρουμε κάποιο μάθημα από την ελληνική περίπτωση. Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα πληρώνει το τίμημα της δημοσιονομικής της ανευθυνότητας. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι αυτή η ανευθυνότητα δεν αρκεί από μόνη της για να εξηγήσει τις δραματικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών. Το κλειδί για να καταλάβουμε τι συνέβη στην Ελλάδα δεν είναι το χρέος της, το οποίο πράγματι είναι υψηλό, αλλά όχι πρωτοφανές στα παγκόσμια χρονικά. Για παράδειγμα, το 1946, με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το χρέος των ΗΠΑ έφτανε το 122% του ΑΕΠ. Μέσα σε μία δεκαετία όμως είχε μειωθεί στο μισό και συνέχισε να μειώνεται και τις επόμενες δεκαετίες, φτάνοντας μάλιστα το 33% το 1981.

Πώς κατάφερε η Αμερική να ξεπληρώσει όλα τα βάρη που είχε επωμιστεί κατά τη διάρκεια της πενταετούς πολεμικής της προσπάθειας; Η απάντηση είναι ότι δεν τα κατάφερε. Σε απόλυτους αριθμούς, το αμερικανικό χρέος ήταν σχεδόν το ίδιο το 1956 με όσο ήταν το 1946. Ωστόσο, είχε μειωθεί δραματικά ως ποσοστό του ΑΕΠ, λόγω της μεγέθυνσης της αμερικανικής οικονομίας και της ανόδου του πληθωρισμού. Μπορεί να ελπίζει η Ελλάδα σε κάτι παρόμοιο; Δυστυχώς, η απάντηση είναι όχι. Μέχρι πρόσφατα, όλοι θεωρούσαν ότι η είσοδος της Ελλάδας στην Ευρωζώνη ήταν θετική εξέλιξη, αφού διευκόλυνε τις εισροές κεφαλαίων και διασφάλισε την παροχή φτηνών δανείων. Αυτές οι εισροές όμως δημιούργησαν παράλληλα και πληθωριστικές τάσεις.

Οταν η ανάπτυξη φρέναρε, η ελληνική οικονομία εκτροχιάστηκε. Σταδιακά,