Το ΔΝΤ Aλώνει την Ευρώπη

Τώρα που ανατέθηκε στο «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) πρωταγωνιστικός ρόλος στο ευρωπαϊκό σχέδιο δανεισμού της Ελλάδας, ο πολυμερής δανειστικός οργανισμός κλείνει ένα πλήρη κύκλο. Τις πρώτες ημέρες μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο βασικός ρόλος του ΔΝΤ ήταν να βοηθάει τις ευρωπαϊκές χώρες να ανορθωθούν από τα χαλάσματα του πολέμου. Μια φορά κι έναν καιρό, το ΔΝΤ υλοποιούσε πολυάριθμα προγράμματα στην Ευρώπη -όπως δείξαμε ο Ρονγκ Τσιαν (Rong Qian), η Κάρμεν Ράινχαρτ (Carmen Reinhart) κι εγώ σε μια νέα έρευνά μας για τους τρόπους «αποφοίτησης» από δημοσιονομικές κρίσεις. Αλλά μέχρι να ξεσπάσει η παγκόσμια οικονομική κρίση οι Ευρωπαίοι υπέθεταν πως παραήταν εύποροι ώστε να χρειαστεί να ξαναζήσουν τον εξευτελισμό της προσφυγής στο ΔΝΤ για οικονομική βοήθεια.

Ε, καλώς ήρθατε σε μια νέα εποχή.  Η Ευρώπη μετεξελίσσεται στο επίκεντρο της μεγαλύτερης επέκτασης επιρροής και δανεισμού του ΔΝΤ εδώ και χρόνια. Μια σειρά από μεγάλες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Ουκρανίας εφαρμόζουν ήδη σημαντικά προγράμματα δανεισμού τους από το ΔΝΤ. Και να που τώρα μια σειρά από κράτη-μέλη της ευρωζώνης ετοιμάζονται να διαβούν το Ρουβίκωνα: αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί απαραίτητο, την Ελλάδα αναμένεται να την ακολουθήσουν η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία. Την περασμένη χρονιά, η επέλαση του ΔΝΤ ήταν εκθαμβωτική. «Ευνουχισμένο» από τη λαϊκιστική ρητορική που κυριάρχησε στην ασιατική κρίση δανεισμού του τέλους της δεκαετίας του ’90, το ΔΝΤ αγκομαχούσε να αποκαταστήσει την εικόνα του και να λειτουργήσει ξανά τα προγράμματά του. Όταν, το φθινόπωρο του 2007, τα ηνία του ανάλαβε ο Γάλλος Ντομινίκ Στρος-Καν (Dominique Strauss-Kahn) ακόμα και οι φτωχές αφρικανικές χώρες απέφευγαν το ΔΝΤ σα λεπρό, επιλέγοντας να βρίσκουν δανεικά από μη παραδοσιακές πηγές, σαν την Κίνα. Χωρίς νέες δουλειές και έσοδα, προκειμένου να επιβιώσει το ΔΝΤ αναγκαζόταν να προχωρήσει σε επώδυνες περικοπές του κόστους λειτουργίας του.

Πόσα πράγματα άλλαξε αυτή η κρίση!  Σήμερα το ΔΝΤ αναρριχάται στην κορυφή του Ολύμπου. Τον Απρίλιο του 2009, οι ηγέτες του G20αποφάσισαν να παράσχουν αυξημένους πόρους στο ΔΝΤ. Μέσα στον ορυμαγδό εκείνων των ημερών, πιθανότατα η αύξηση να ήταν υπερβολική, αλλά εν πολλοίς αυτά τα λεφτά από τότε «έπιασαν τόπο».  Όσο για την Ευρώπη, η βοήθεια έφτασε απάνω στην ώρα. Σημαίνει άραγε η αποβίβαση του ΔΝΤ στην Ευρώπη πως τελειώνουν επιτέλους τα δημοσιονομικά βάσανα της γηραιάς ηπείρου; Δύσκολο. Το ΔΝΤ δε χαρίζει τίποτα· απλά προσφέρει στις χρεοκοπημένες χώρες έγκαιρη πρόσβαση σε ρευστότητα -και χρόνο, για να λύσουν τα δημοσιονομικά τους προβλήματα.  Αν και υπάρχουν χώρες που κατάφεραν να αντεπεξέρθουν μόνες τους σε δημοσιονομικά προβλήματα, όπως π.χ. το πέτυχε η Κίνα στην τραπεζική κρίση τη δεκαετία του 1990, συνήθως οι χρεοκοπημένες χώρες βρίσκονται μπροστά σε φοβερά επώδυνες δημοσιονομικές επιλογές.

Πέραν της πτώχευσής τους ή του πληθωρισμού, οι χώρες αυτές αναγκάζονται να «καταπιούν» μεγάλες φορολογικές αυξήσεις και περικοπές δαπανών, βυθιζόμενες σε ολοένα και βαθύτερη ύφεση. Για να είμαστε δίκαιοι,